Бейбітшілік қаласы

Қазақстан Республикасының астанасын Алматыдан Ақмолаға ауыстыру туралы мәселені тұңғыш президентіміз Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев қарастырды. Елордамыз Астанаға көшу жайлы қаулы 1994 жылы, кейіннен 1996 жылдың 6 шілдесінде қабылданды. Ресми жарлық бойынша, 1998 жылдың 6 мамырында бас қаламыз Астана болып бекітілсе, халықаралық деңгейде 10 маусым күні қаланың ресми тұсаукесері өтті.

Қала тарихы біздің дәуірімізге дейін ІІІ ғасырдағы ғұн кезеңі, VI ғасырдағы түркі өркениеті, XIІІ ғасырдағы Алтын Орда тарихын өткерген Бозоқ қаласы, XIX ғасырдағы Қараөткел өңірі, Ақмола бекіністерімен байланысты. Қазақстанның орталығындағы өңірден астана жасау жайлы ұлт ұстазы Ахмет Байтұрсынұлы өз еңбегінде этнограф-ғалым Григорий Потаниннің сөзін келтіреді: «Егер де біз Қазақстанды автономия етуге қол жеткізсек, Қараөткелді Алаштың орталығына айналдырамыз». ХХ ғасырдағы саяси элитаның ықпалына орай ҚазАКСР-дің тұңғыш астанасы Ақмола емес, Орынбор қаласы (1920-1925) болып бекітілді.
Қағаз бетіне түскен қаланың тарихы 1862 жылы 7 мамырда Ақмола бекінісі ресми қала мәртебесін алуынан басталады. Қала 1962 жылы 15 наурызда Целиноград болып өзгерді. Кейіннен 1992 жылы 6 шілдеде қайтадан Ақмола атауын алды. 1998 жылы Ақмола атауын Астанаға өзгерткен тұңғыш президент Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтің құрметіне 2019-2022 жылдары елордамыз Нұр-Сұлтан қаласы болып аталды. Бірақ, 2022 жылы қайта Астана деген атауына ие болды.

Астана – еліміздің әлеуметтік-экономикалық жағынан негізгі қозғаушы күштердің бірі. Еліміздегі сауда саласының жалпы өніміне қосқан үлесі бойынша Алматыдан кейін екінші орында. Құрылыс өсімі бойынша Астана қаласы республика ішінде көшбасшы. Егемендіктегі отыз жылдың ішінде екі жүз мыңнан астам халқы бар қаладан миллион екі жүз мың тұрғыны бар мегаполис қалаға айналды. Бүгінде қала аумағына Алматы, Сарыарқа, Есіл, Байқоңыр, Нұра аудандары кіреді. Елорда жылдан-жылға инфрақұрылымдарын арттырып, сәулетті ғимараттарымен көркейе түсті.
Астана күні қала өз мәртебесін алған сәттен бастап атап өтіледі. Алғашқыда 10 маусым күні тойланса, 2006 жылдан бастап 6 шілдеде тойланады. Қазақстаннан бөлек көршілес Өзбекстанда елорда күні 17 тамызда (1930 жылдың дәл осы күнінде ресми астана Самарқандтан Ташкентке көшірілуіне орай) тойланса, Қырғызстанда 29 сәуір күні (1878 жылы дәл осы күн Бішкектің ресми қала мәртебесін алуына орай) тойланады. Корея Республикасы және КХДР-де астана күнін емес, «мемлекеттің негізі қаланған күн» 3 қазанды (б.з.д. 2333 жылы Тангун патша негізін қалаған ежелгі Чосон құрылған күн) ұлттық мереке ретінде атап өтеді.
1998 жылы ЮНЕСКО шешімі бойынша, Астана қаласы «Бейбітшілік қаласы» атанды. Саяси түйткілдерді татулықпен үйлестіре білген жас қала халықаралық бірегей сыйлыққа ие болды. Әлемдік өркениетте бейбітшілік қаласы әрдайым татулық пен бірліктің бейнесі болып сақталып, барша жер шары тыныштықта болсын деп тілейміз!


Талғат ШАЙХЫҒАЛИ